بنام خداوند بخشنده مهربان

بیوسورفکتانت یا مواد فعال سطحی بیولوژیکی 

این دسته از فعال کننده­های سطحی، ترکیباتی­اند که با روش­های بیولوژیکی به وسیله میکروارگانیسم­هایی مانند مخمر، قارچ یا باکتری از سوبسترا (شیرین کننده­ها، روغن­ها، آلکان­ها) تولید می­شوند. فعال کننده­های سطحی بیولوژیکی کاربردهای مهمی در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی و بویژه صنعت نفت دارند. این ترکیبات نسبت به نوع سنتزی از سمیت کمتری برخوردار و همچنین در محیط زیست قابل تجزیه هستند .

یکی از مسائل بسیار مهم در نقل و انتقال نفت، آلودی خاک و آب است. در طی سالیان طولانی، میلیون­ها تن نفت، سطح دریاها و بعضی سواحل را آلوده کرده­اند که خطرهای زیست محیطی فراوانی را به همراه دارد. برای جداسازی نفت از آب­های آلوده، روش­های گوناگونی وجود دارد که یکی از مهم­ترین این روش­ها، کاربرد فعال­کننده­های سطحی بیولوژیکی است (فرایند Bioremediation ). فعال کننده­های سطحی بیولوژیکی برای جذب نفت از خاک­های آلوده نیز استفاده می­شوند. برای نمونه، توانایی فعال­کننده­های سطحی بیولوژیکی که توسط میکروارگانیسم Rhodococcus rubber تولید شده، 4/1 تا 3/2 برابر بیشتر از فعال کننده­های سطحی سنتزی مانند tween 60 است. فعال کننده­های سطحی بیولوژیکی نسبت به نوع سنتزی، کمتر جذب خاک می­شوند و سریع­تر در خاک نفوذ می­کنند. این ترکیبات 65% تا 82% نفت را از خاک جدا می­کنند. از انواع فعال کننده­های سطحی بیولوژیکی، میتوان فسفولیپیدها، لیپوپپتیدها، گلیکولیپیدها، اسیدهای چرب، چربی­های طبیعی و ترکیبات پلیمری را نام برد. بسیاری از این ترکیبات از نوع آنیونی یا خنثی هستند. فقط تعداد کمی از آنها کاتیونی­اند و شامل گروه­های آمین هستند.غلظت بحرانی میسل برای فعال کننده­های سطحی بیولوژیکی 1 تا 200 میلی گرم بر لیتر تغییر می­کند. جرم مولکولی آنها نیز بین 500 تا 1500 دالتون است. بخش آب دوست این فعال کننده­های سطحی بیولوژیکی، کربوهیدرات­ها، آمینواسیدها، پپتیدهای حلقوی، فسفات­ها، اسیدهای کربوکسیلیک و یا الکل­ها هستند. میکروارگانیسم­های متعددی، فعال­ کننده­های سطحی بیولوژیکی را تولید می­کنند . بازده تولید فعال کننده­های سطحی بیولوژیکی، تابع ترکیب مواد مغذی در محیط کشت، pH، دما و نوع سوبستراست .